آب انبارهای منطقه ، زیر چتر حمایتی هیئت امنای برکه های اوز

فایزه رضائی: آب انبارهای اوز زیر چتر حمایتی حامیان آن قرار گرفتند

شرایط اقلیمی خشک تاثیر ژرف در خلق پدیده ساخت آب انبار گذاشته است. اوز از دیرباز با مشکل آب شرب روبه‌رو بوده و خشکسالی و زمین‌های شور نیز به این امر دامن زده است. آب انبارهای سطح شهر و حتی روستاها در طی سده ها برای تامین آب شرب مردم توسط خیرین احداث گردیده است.

در این میان ،هیئت امنای آب انبارها و مردم اوز چند سالی است که اهتمام ویژه‌ای به حفظ، نگهداری و بهره برداری از آن دارند. در گذشته و حال منبع اصلی تامین  آب شرب مردم اوز از آب انبار هایی که در شهر و خارج از شهر وجود دارد، بوده است.

این آب انبارها که در زبان محلی به آن برکه می‌گویند، با معماری چشم نواز و مردم سخاوتمندش مانند نگین در این دیار می درخشد.

نشست مشترک اعضای پایگاه خبری موزه مردم شناسی اوز با هیئت امنای آب انبارها با حضور ۴ تن از اعضاء مورخه ۱۰دی ماه ۱۳۹۹ در محل دفتر هیئت، واقع در مجتمع خلیج فارس اوز برگزار گردید.

هیئت امنای آب انبارها در سال ۱۳۹۵ در بخشداری اوز با حضور بخشدار وقت، ریاست اوقاف، شهردار و تنی چند از مسئولین تشکیل گردید.

محمد فروغی مدیر هیئت امنای آب انبارها، در مصاحبه با پایگاه خبری موزه اوز گفت: ساخت آب انبارهای جدید از منطقه ۱۷ گانه ( ۱۷ برکه)، واقع در غرب شهر اوز، حوالی دانشگاه پیام نور، به مکان جدید در جنوب شهر انتقال یافته است.

آب انبار هایی که در مکان جدید ساخته می‌شوند، به دلیل جلوگیری از ورود پسماندهایی که گردشگران زمان تفریح به جا می گذارند فاقد خانه به زبان محلی(خون) و سکو (نمازگه) می باشند.

وی در ادامه این خبر افزود: هدف از مرمت و لایروبی آب انبارها حفظ میراث گذشتگان و جمع آوری آب باران با استفاده بهینه از این آثار مهم میراث فرهنگی و تاریخی شهر و تامین آب شرب مردم است.

با لوله کشی سد سلمان تصور بر این بود که مشکل کمبود آب منطقه مرتفع می گردد اما زمانی که با شکستگی لوله آب و قطع ۱۵ روزه آن و تامین آب از آب انبارها انجام گرفت، نیاز مبرم به این مخازن زیرزمینی بیشتر از گذشته احساس شد.

فروغی افزود: مرمت و لایروبی آب‌انبارهای تاریخی به همت مردم شهر بر اساس یک سنت و آیین دیرینه، در آستانه فصل بارش نزولات الهی انجام می شود و این امر به همت خیرین محترم تا کنون تداوم داشته است.

آب انبار هایی که نیاز به تعمیر اساسی دارند چنانچه نیکوکار سازنده آن در قید حیات نباشد به فرزندانشان سفارش می شود تا خیر گذشتگان به همت آنان ماندگار بماند.

جمع آوری آب باران و ذخیره سازی آب در اقلیم خشک این حوالی در مخزن این آب انبار ها از ضروریات است. تعداد برکه ها در شهرستان اوز بالغ بر ۹۵۰ برکه است.

فروغی : با اشاره به آب انبار کوچک کنار هنرستان می گوید: وسع خیر آن با فروش تخم مرغ بوده است. به همین خاطر برکه تخم مرغی نام دارد.

احمد قائدی عضو هیئت امنای آب انبارها ،مشارکت خیرین در آیین پاکسازی و جمع آوری زباله ها را نمونه بارز اهمیت به سلامت مردم و نگهداری و حفظ میراث فرهنگی و یادگار گذشتگان میداند و از آن برای دستیابی به یک مشارکت اجتماعی برای رسیدن به جامعه ای سرزنده و پویا نام می برد.

قائدی می گوید : از سال ۹۵ تاکنون، به همت هیئت امنای آب انبارها و حمایت خیرین ،تعداد زیادی از برکه ها لایروبی شده و تعدادی دیگر نیز ساخته شده است.در سال ۹۷ بیش از ۳۰ آب انبار لایروبی، ۲۷ آب‌انبار بازسازی و ممر ۲۷ آب انبار مرمت شده است.

این عضو هیئت امناء اضافه کرد: پاکسازی در ابتدای فصل، با جمع آوری زباله ها و جلوگیری از ورود آنها به داخل برکه‌ها صورت می گیرد.

وی ساخت پل در مجموعه ۱۷ برکه، فنس دار کردن درب ها،توری زدن دریچه ها ، لایروبی و پاکسازی ممر آب انبارها و باز و بسته نمودن دریچه ها در زمان بارش باران را از جمله فعالیت های هیئت آب انبار ها بیان کرد.

فریدون نامی از اعضای هیئت امنای آب انبارها، روحیه مشارکت و همراهی مردمی در حفاظت از ارزش ها و داشته ها را بسیار مهم تلقی کرد و با تاکید بر اهمیت ترویج این اقدام پسندیده گفت: جوانان و اهالی شهر بایستی جهت مشارکت در پاکسازی و نگهداری از این ارثیه باارزش مشارکت بیشتری نمایند.

 وی ادامه داد: برکه ها بناهای عام المنفعه ای هستند که از منزلت و جایگاه والایی در فرهنگ و تمدن اوز برخوردارند؛ این برکه ها یادگار تاریخ اوز هستند؛ یادگار خیرینی که متناسب با وضعیت مالی خود اقدام به ساخت آن کردند و ما در نگهداری از آن کوتاهی نمی کنیم.

وی همچنین خاطر نشان کرد: در صدد راه اندازی برنامه ای به عنوان جشنواره آب انبارها در اوز هستیم.مرزبندی منطقه ۱۷ برکه و درختکاری اطراف آن نیز از برنامه های آینده هیئت امناء می باشد.

امیر رضارضایی،از دیگر اعضای هیئت آب انبارها، از مجموعه موزه مردم شناسی تقاضا کرد: تیم تحقیقاتی در مورد پیشینه آب انبار تشکیل شود و اسناد آن برای آیندگان مکتوب بماند. وی همچنین سوالاتی از سوی پایگاه خبری موزه از مدیر هیئت امنای آب انبارها پرسید:

۱- اهمیت تاریخ و تاریخ سازی بر کسی پوشیده نیست و کشوری که تاریخ نداند و تاریخ ننویسد، دچار خسران بزرگی همچون سرقت تاریخی خواهد شد؛ از آنجایی که شهرستان اوز از دیرباز بر اساس برخی شواهد تاریخی در منطقه، از پیشگامان ساخت آب‌انبار بوده اند، لذا برای مستند ساختن این موضوع مهم برای آیندگان و جلوگیری از سرقت پیشینه چه اقدامی صورت گرفته و یا در حال انجام است؟

فروغی:

 پیشینه و قدمت آب انبارها می بایست مورد توجه بیشتر موزه اوز قرار گیرد .از مجموعه موزه مردم شناسی اوز در خواست داریم با انعقاد تفاهم نامه بین موزه و هیئت امناء در ثبت ملی آب انبارهای اوز ما را یاری نمایند.تا بتوانیم از حمایت قانونی و تخصیص بودجه بهره مند گردیم.

۲- از آنجایی که کنترل آبهای سطحی  یکی از دغدغه‌های ساکنین مناطق کم بارش در کشور بوده است، برخی همشهریان بر این باور هستند که: باید جایگزینی بهتر از برکه‌ها همچون ساخت منبع و سد به دلیل بحث های بهداشتی و امنیت آب شرب باشد، آیا دلیل اقناع کننده ای بر رد و یا دفاع از مطالب فوق را دارید؟

فروغی:

زمانی که خیرین به نیت ساخت آب انبار به دفتر هیئت مراجعه می نماید، آنها را به ساخت مکان هایی که برای شهر اولویت دارند تشویق می کنیم، اما نمی توانیم نظر آنها را به دلیل اعتقادات خاص شان نسبت به ساخت آب انبار تغییر دهیم.

۳- از آنجایی که هیئت امناء آب انبارها، نخستین بار در شهر  اوز تشکیل شده است،و شهرستان اوز داعیه دار شهر آب انبارها می باشد،در مورد فعالیت هیئت در کل مناطق شهرستان برنامه یا هدفی دارید؟

فروغی:

روستاها به دلیل این که آب قابل شرب ندارند از آب انبارهای خود حفاظت کامل به عمل می آورند.

 در  برنامه های آتی قصد داریم، نشست هایی جهت تبادل نظر و بهره مندی از ایده های یکدیگر داشته باشیم.

۴-آیا تاکنون در زمینه نوآوری در ساخت برکه ها و تلفیق هنر قدیم و جدید اقدامی صورت گرفته است؟

نامی: ایده های خلاق با در نظر گرفتن تمام جوانب از لحاظ ساخت و ساز ،در دست بررسی است.

محمد رفیع راوند: به گفته مدیر هیئت امناء، هیئت هیچگونه صندوق حمایتی ندارد، در این میان شاید خیراندیشانی باشند که نیت خیرخواهانه برای ساخت، لایروبی و نگهداری از آب انبارها داشته باشند،

پیشنهاد می دهیم اطلاع رسانی عمومی صورت گیرد.

فروغی :

در این مورد با اعضای هیئت امناء مشورت نموده و نتیجه را به اطلاع می رسانیم.

نگارنده : فایزه رضائی