امیر رضا رضایی
اسفندماه ۱۴۰۱ از محل خطبه نماز جمعه شهر اوز در مسجد جامع قدیم ، اعلام می شود که:
تمام امور مربوط به کفن و دفن اموات و امورات مربوط به قبرستان های قدیم و جدید، تحت نظارت و سرپرستی هیئت مقبره قرار گرفته است، تا صاحبان میت و عزا، در لحظه فقدان عزیزان خود، کمترین دغدغه را در اجرای مراسم کفن و دفن داشته باشند.
اگر چه متولی قانونی قبرستانها، شهرداری است اما با تشکیل هیئت امنایی به نام هیئت امناء مقبره، ذیل حضور و نظارت شهرداری و خدماتی که این تشکل مردمی می تواند در یکی از حساس ترین لحظات سپری شده برای خانواده ها، یعنی زمان فوت عزیزانشان که دچار آلام روحی شده اند، برعهده بگیرد، می تواند همیار خانواده ها در سرعت بخشیدن و انسجام دادن به مراحل اولیه فوت تا دفن اموات شود.
با شیخ سلمان قائدی جوان، مسئول اجرایی دفتر مقبره شهر اوز که در محل ساختمان قدیم مدرسه احمدیه و روبروی قبرستان داخل شهر قرار دارد، همراه می شویم تا از روند خدمات رسانی این هیئت جدید، اطلاع یافته و اندکی نیز به واسطه حضورش در فعالیت های دیگر اجتماعی، در دایره سوالات خبری قرارش دهیم تا شاید عصاره ای کیمیا و ارزشمند از نوع تفکرات یک جوان، برای درمان اختلافات فرسایشی درون شهری، از آن به دست آید.
سلمان قائدی، متولد ۱۴ اسفند ۱۳۷۲ در روستای گلار شهرستان اوز، فارغ التحصیل مدرسه امام شافعی اوز و نیز دانش آموخته دانشگاه آزاد اوز در رشته رایانه، متاهل، دارای همسری اوزی و یک فرزند دختر می باشد.
۱- سلمان در حال حاضر، با چه مسئولیت های اجتماعی مستقیم، مشغول هستید؟
در حال حاضر، مسئول اجرایی مقبره شهر اوز و نیز حضور در هیئت امناء بیمارستان امیدوار اوز هستم.
۲- خدمات دفتر مقبره برای اموات، چگونه تعریف شده است؟
مدیریت انجام تمامی امور کفن و دفن، اعم از انتقال به سردخانه، هماهنگ کردن با غسال، قبرکن، تعیین امام جهت برپایی نماز میت، سخنرانی و مراسم ختم، با دفتر مقبره است و هدف نیز این بوده که دیگر، صاحبان عزا، از جهت چنین اموری، دغدغه ای نداشته باشند.
۳- سلمان برای مرگ آماده است؟
الله متعال، از سر تقصیرات همه ما بگذرد، اما هنوز آماده نیستم.
چرا که کارهای زیادی برای انجام دادن دارم و باید دیون خودم را به مردم ادا کنم و از خداوند متعال خواستارم که در نزدیکترین حالتم به ذات مبارکش، جان مرا بگیرد و از من راضی باشد.
۴- خدمات دفتر مقبره، چه هزینه هایی برای صاحبان اموات دارد؟
همانطور که به حمدالله آثار خیرین بزرگ اندیش ما، در جای جای منطقه به چشم می خورد، در اینجا نیز هویداست. دفتر مقبره اوز، جهت امور مذکوری که گفته شد، هیچ هزینه ای را دریافت نمی کند، مگر هزینه قبرکن،آن هم اگر خانواده ای توان قبر کندن توسط بستگان نداشته باشند، با هماهنگی صاحب عزا، با کارگر روزمزد، هماهنگ می شود.
۵- هیئت مؤسس دفتر مقبره چند نفر هستند؟
هیئت هشت نفر، با ترکیب عزیزان مجتمع دینی، معتمدین محلی و شهرداری، به عنوان متولی قانون، هستند که جنابان: شیخ محمد صالح انصاری، شیخ نادر بیگدلی، شیخ اکبری، شیخ سعید پاسلار، مسعود کراماتی ( شهردار)، آجی مزرعی، محمد زارعی( مزرعی)، فریدون نامی، حسین حسین نیا و بنده نیز، مسئول اجرایی دفتر مقبره هستم.
۶- از مشکلاتی که معمولا در قبرستان با آن روبرو هستید، چه مسائلی بوده است؟
احساس می کنیم که هنوز مردم عزیز ما، با خدمات این دفتر آشنایی ندارند، مثلا بنده قبرکن بردم برای کندن سه قبر آماده و در محل هایی که مشکلی با قبرهای کناری نداشته باشد و زمان حداقلی، برای صاحبان میت باشد، آنهم با کمترین هزینه. وقتی به خانواده ها اعلام می شود، سریع جبهه گرفته و اعلام می کنند که میت ما، باید و باید در کنار مثلا مادر و پدر مرحوم مان بخوابد و یا در کنار سایر بستگان. بدعتی که جا افتاده و صاحب میت فکر می کند که اگر مادر مرحومشان در شمال قبرستان و یا پدرشان در جنوب مقبره به خاک سپرده شوند، اینها همدیگر را پیدا نمی کنند. یا وقتی عنوان می شود که ظرفیت قبرستان قدیم تکمیل شده است و باید اموات در قبرستان جدید به خاک سپرده شوند، با مقاومت خانواده ها روبرو هستیم. بارها شده که جفت تا جفت قبری برای میت جدید، قبر کنده می شود و متاسفانه سبب تخریب قبر قبلی شده است و یا زمینی کنده شده است که بر روی آن، هیچ آثاری از قبر نبوده ولی وقتی تا اندازه ای حفر شده، به استخوان رسیده اند. این موارد بی احترامی به صاحبان قبر است. ظرفیت قبرستان قدیم، همین الان هم تکمیل شده، اما نیازمند بسترسازی فوری در قبرستان جدید هستیم.
۷- در دوره حاضر، آیا با بدعتها و نوآوری ها، در زمان کفن و دفن اموات روبرو هستیم که در دین اسلام و سنت نبوی وارد نشده باشد؟
متاسفانه حضور زنان در زمان کفن و دفن و نیز آذین کردن قبور، از جمله بدعت ها و نوآوری هایی است که با آن روبرو هستیم. ما به عنوان مسلمان، موظفیم که اعمال و رفتار کفن و دفن اموات خود را بر اساس آنچه دستور دینی است، انجام دهیم، نه کمتر و نه بیشتر. لذا از مردم خداجو و دیندارمان ، تقاضا داریم که حفظ دستورات دینی را سرلوحه خود قرار داده و از بدعت و نوآوری دوری کنند.
۸- سلمان، مگر قبرستان جدید، هنوز آماده نیست؟
قبرستان جدید باید قطعه بندی و خیابان کشی شود و قبرها نیز آماده باشند تا مشکلات مربوطه تا زمان دفن اموات و در محل جدید، به حداقل برسد. امیدواریم این اساس زیربنایی و زیرساختی، با همکاری شهرداری شهر، به عنوان متولی قانونی قبرستانها و نیز همت مالی خیرین بزرگوار، هر چه زودتر به سرانجام برسد. حتی پیشنهاد من این است که در آینده ان شاالله سالنی مجزا ویژه مراسم پرسه( تعزیه) ساخته شود تا به سبب مشکلات روز جامعه و کمبود محل و مکان خانواده های میت ، با کمترین دغدغه ممکن روبرو شوند و مشکلی برای کمبود محل تعزیه نداشته باشند.
۹- شما از فعالین مبارزه با بیماری کرونا در ستاد مردمی شهرستان اوز بودید. چه احساسی از آن دوران در خاطر دارید؟
دوران عجیبی بود، ترس و امید. ترس به خاطر از دست دادن عزیزی و امید به الله متعال که بندگانش را تنها نمی گذارد. دورانی که باید به دوران برگشتن از غرور آدمی، به خویشتن حقیر خود نامید. دورانی که وحدت گروهها ، نمادی تاریخ ساز در این منطقه شد. همه گروهها در کنار هم، با یک دشمن مشترک ولی پنهان و در یک جبهه واحد قرار داشتند. دورانی که اگر آن وحدت و همدلی، به دوران پساکرونا می رسید، تغییرات عظیمی را در این شهر و شهرستان شاهد بودیم.
۱۰- ما از مرگ و قبرستان گفتیم سلمان، به نظر شما به عنوان یک فعال اجتماعی، آیا این جامعه، دچار مرگ تدریجی دیگری نشده است؟ مرگی که از تخریب همدیگر آغاز و به حذف همدیگر منتهی می شود؟
متاسفانه ما به این مرض تخریب، دچار شده ایم. مرضی که عاقبت خوشی نداردو حیف است، شهری که دارای پیشینه غنی فرهنگی، در علم و سیاست و اقتصاد که دارد، الان به بن بست گفتمانی در بین گروه های اجتماعی برسد. من این شهر را به خاطر این پیشینه بسیار دوست دارم.
۱۱- سلمان جان، نسخه بدهید. به نظر شخص شما، داروی اولیه و یا همان کیمیای شفا بخشی که حداقل بتواند این مرض را متوقف کند، چه می تواند باشد؟
فداکاری امیر جان، تنها نسخه ای که می توانم پیشنهاد بدهم، فداکاری است. چرا که با فداکاری است که انسان می تواند تعامل با دیگران را انجام دهد.
۱۲ – منظور شما از واژه فداکاری در مسائل اجتماعی، شفاف تر بفرماید.
یعنی اینکه خیلی وقتها فلان گروه و یا انجمن می داند که حق با اوست اما به خاطر همین مردم و همین شهر، کوتاه آمده تا مبادا جواب دهی و یا همان گارد گرفتن تنشی، سبب بروز و پخش اختلافات شود. همدیگر را تحمل کردن و بخشیدن و یا گذشته اختلاف برانگیز را، فراموش کردن، از مصادیق فداکاری اجتماعی است،
۱۳- سلمان ،حرفت قبول، ولی این نسخه ای که دادید، می تواند به عنوان یک تئوری بر روی کاغذ، نوشته شود و با آن شعار داد اما در میدان عملی، آیا فقط فداکاری کافی است؟ آیا فکر نمی کنید واژه رقابت، اجازه نهادینه شدن و بروز فرهنگ فداکاری را نمی دهد.
اگر مدیران گروهها و فعالین اجتماعی به این باور برسند و برسیم که در رابطه با فعالیتهای اجتماعی، رقابت نکنیم بلکه رفاقت کنیم، شدنی است. اگر چه دشوار است چرا که متاسفانه، رقابت باعث یک سری بی اخلاقی ها می شود که در جامعه اوز، زیاد مشاهده می کنیم. به عنوان مثال هرکدام از گروهها در پی تخریب گروه دیگری است که همین امر باعث درجا زدن و گاها پسرفت شهر اوز شده و از همین تریبون اعلام می کنم که تمامی گروه های فعال در شهر اوز در فضایی دوستانه گردهم جمع بشوند و مشکلاتشان را باهم حل کنند تا همین امر باعث پیشرفت گروهها و شهر شود.
۱۴- از فداکاری گفتید سلمان، آیا شما حاضرید به عنوان عمل به واژه فداکاری که از دیگران و یا از گروههای اجتماعی خواسته اید که سرلوحه خود قرار دهند، خود نیز پیشقدم باشید؟
بنده از همین تریبون اعلام می کنم که با کمال میل و پیشقدم در عمل به گفته ام در باب فداکاری، از هم اکنون پذیرای مودت با هر عزیز و تلاشگر شهرمان باشم که شاید مدتی با ایشان، دچار تنش بوده ام.
۱۵- چقدر امید دارید مبنی بر اینکه اگر این فداکاری در بین گروهها و انجمن ها، شکل بگیرد، بر روی توسعه این شهر و شهرستان اثر می گذارد؟
اگر به این فرموده الله متعال عمل شود که می فرماید: همه مومنین با هم برادرند و در صورت اختلاف و نزاع، در بینشان صلح و‌برادری ایجاد کنید، پس لازم و ضروری است که به فوریت، برای جلوگیری از تخریب های موجود که فضای مجازی بستر آسان آن شده است ، بزرگان شهر دست به اقداماتی صلح جویانه در بین گروهها بزنند تا وحدت گروهی، فراهم شود وگرنه به فرموده اقبال لاهوری (رحمه الله علیه) که می فرماید:
رشته وحدت چو قوم از دست داد
صد گره بر روی کار ما، فتاد
به عینه مشاهده می کنیم که وضعیت فعلی و رکود همه جانبه این شهر ، مصداق روشن شعر مرحوم اقبال است.
۱۶- سپاسگزارم از فرصتی که دادید و با سه شرط بنده در مصاحبه ها یعنی شفاف بودن، رک گویی و آزادی نشر مصاحبه، قبول کردید تا این گفتگو صورت بگیرد.
ممنونم از شما امیرجان، که در مسیر رسیدن به وحدت گروه ها و مطالبه خواهی ها، می نویسید و بازتاب صدای روشن و شفاف مردم، برای مسئولین محترم هستید.
پایان این مصاحبه و خداحافظی از سلمان، که با خروجم از درب دفتر مقبره که به سمت قبرستان باز می شود، چشمانم به سوی دیار مردگانی می افتد که فارغ از طبقات دنیایی و ظالم و مظلوم بودن، بی غرور و تکبر، در کنار همدیگر و با یک رنگ از کفن، خفته اند.
گذر کردم به گورستان، کم و بیش
بدیدم حال دولتمند و درویش
نه درویشی، به خاکی بی کفن ماند
نه دولتمند برد از یک کفن، بیش
والسلام علیکم و رحمه الله
