مرضیه بازرگانی
یکی از ناهنجاری‌های اجتماعی که گه‌گاه شاهد آن هستیم، خرابکاری یا وَندالیسم است که افرادی آگاهانه به‌طور ارادی، دست به تخریب اموال عمومی از قبیل؛ آثار فرهنگی، فضای سبز، دیوارها، اتوبوس‌ها، ورزشگاه‌ها، شیشه خانه‌ها و مغازه‌ها می‌زنند. فردی که دست به چنین کار نکوهیده و ناپسندی می‌زند در اصطلاح جامعه‌شناسان، “وَندال” نامیده میشود.
این رفتار ضد اجتماعی، نوعی عکس‌العمل خصمانه است که در اثر خشم، شکست، نابرابری‌ها و فشارها در خانواده و اجتماع از خود نشان میدهند. این بیماری در دنیای مجازی هم نمود پیدا کرده و شاهد هستیم که با کامنت‌های پر از ناسزا به افراد مشهور حمله می‌کنند و با این کار مذموم، احساسی از خوشحالی و آرامش به آنان دست می‌دهد.
نوع خفیف این بیماری به‌صورت رنگ‌پاشی، خط انداختن روی خودروها، دیوارنویسی، پنچرکردن خودروها و … است و در نوع شدیدتر آن اقدام به شکستن شیشه مغازه‌ها، ایجاد هرج و مرج و … است. از گذشته تا کنون این حرکات در افراد مختلف در جوامع وجود داشته است.
نظر کارشناسان این است که در گذشته وَندال‌ها، چیزهایی را نابود می‌کردند که متعلق به دشمنان‌شان بود ولی وَندال‌های امروزی، چیزهایی را از بین می‌برند که متعلق به جامعه خودشان است، ممکن است یک قهرمان باشد یا یک اِلِمان شهری!
یکی از علت‌های شیوع این ناهنجاری اجتماعی، ضعف در اِعمال قانون مجازات این‌گونه افراد است. در کشور ما قانونی وجود دارد که اگر کسی به اموال تاریخی، عمومی و فرهنگی آسیب برساند، به مجازات حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم میشود. اما متاسفانه این قانون اجرا نمی‌شود.
یکی از علل تخریب اموال عمومی توسط وندال ها، این است که دیگر هیچ تعلق خاطری نسبت به آن آثار در خود نمی‌بینند و آن‌ها را از آن خود نمی‌دانند، پس اگر پیوند این‌گونه افراد را با جامعه برقرار کنیم که احساس کنند در جامعه جایگاهی دارند، حرکات کینه‌توزانه آن‌ها کنترل خواهد شد.
اگر به خواسته‌های نوجوانان و جوانان توجه شود و در رفع نیازهای آن‌ها اقدام گردد و از سوی دیگر بی‌عدالتی‌ها و تبعیض‌ها، کم‌رنگ شوند و بر مشارکت آن‌ها در امر نظارت بر اموال عمومی و آثار تاریخی اقدام شود، راهکار مناسبی برای مقابله با وَندالسیم خواهد بود.
دلیل نام‌گذاری چنین افرادی به وَندال vandal، رفتار مشابهی است که قوم وَندال در دوران باستان از خود نشان داده بود. وَندال‌ها یکی از زیر مجموعه‌های قوم ژرمن بودند که در ویرانی و غارت شهر رم در سال ۴۵۵ میلادی، بسیاری از بناهای تاریخی و فرهنگی رم را بدون توجه به ارزش و قدمت آن از بین بردند.
