پنج شنبه ۰۱ آبان ۱۴۰۴
 |  11/ آوریل/ 2024 - 5:53
  |   نظرات: بدون نظر
448 views

لَردِ دَرِه، کوزکای براتی و چند ماده غذایی اوز و خاطراتی از زادگاهم اوز

 

 

 

 

سعید محمودیان*

دوست نادیده مکرم و محترم جناب مهندس شریف بازرگانی مدیر موزه مردم‌شناسی شهرستان اوز، مقالات شیوا و جالب خانم فاطمه رضایی با عنوان «کوزَکای بَراتی، کوزه‌ای با خاطراتی به شیرینی سال‌های کودکی» درج شده در سایت موزه اوز مورخ ۲۵ فوریه ۲۰۲۴ و مقاله دکتر مهدی محمدی با عنوان «اهمیت حفظ غذای بومی جنوب فارس و هرمزگان…» درج شده در سایت موزه اوز مورخ ۱۲ مارس ۲۰۲۴ که احساسات وطن‌دوستی همه ما اوزی‌ها در آن ابراز داشته‌اند و اطلاعات خوب و ارزنده‌ای از گذشته اوز به‌خاطر آورده‌اند، خواندم و لذت بردم. با این‌حال هم خانم و هم دکتر محترم نکات پراهمیتی نادیده گرفته‌اند که اشاره به‌آن‌ها اجتناب‌ناپذیر می‌باشند.

 

«لَردِ دَرِه» یکی از سه‌ میدان محل کار و خرید و فروش درون‌مرزی اوز بود و «لَردِ میری» که از همه بزرگ‌تر بود، چون اطراف آن چندین مغازه و یک کاروانسرا وجود داشت و با کوچه‌ای در جنوب، میدان را به بازار قیصریه اوز وصل می‌کرد، جای گردهمایی مردان اوز بود. «لَردِ دَرِه» که کارکنانش اکثراً «کِمَرگِر» بودند که صبح زود به‌کار مشغول می‌شدند و تا آن‌جائیکه من به‌خاطر دارم، سال‌های اواخر دهه ۱۹۴۰ و اوائل سال‌های دهه ۱۹۵۰ همگی مِلِکی‌ساز بودند.

کوزه‌گری مختص گراشی‌ها بود که رابطه حسنه‌ای با اوزی‌ها داشتند و خبره در ساختن ظروف سفالین که به اوز می‌آوردند و در کاروانسرای لَردِ میری به‌فروش می‌رساندند. گاهی نیز جَت‌ها و گوبازها که در اواخر اسفند و در فروردین‌ماه به اوز می‌آمدند و در قلعه و چادرهای برپا کرده خود، زندگی می‌کردند در دالان قلعه به کوزه‌گری می‌پرداختند. زن‌های این قبیله که«گوگُلَک» بودند برای گدایی به خانه‌ها می‌رفتند و مردها، ظروف مسی را سفیدگری می‌کردند.

من بارها موقعی که ۶ -۸ ساله بودم برای دیدن یکی از عموزادگان مادرم، از این میدان عبور می‌کردم و در سال‌های اولیه دهه ۱۳۳۰، توپ‌های والیبال و فوتبال دبیرستان هوشیار به کِمَرگِرهای لَردِ دَرِه می‌دادم تا تعمیر نمایند. آن‌ها گله می‌کردند که کفشِ جاپانی، مِلِکی‌سازیشان را از بین می‌برد. مِلِکی‌هایی که آن‌ها می‌ساختند، مخصوصا قسمتِ کِمَرِ آن، یکی از بهترین مِلِکی‌های ایران بود، مخصوصا برای بازی فوتبال و کوه‌نوردی نظیر نداشت.

وجه‌تسمیه کوزَکای براتی به این جهت بود که بچه‌ها با خود در روز برات، این کوزه‌های کوچک به منازل کسانی که کودک خود را از دست داده بودند، می‌بردند و مادر داغ‌دیده، آن کوزه‌ها از شربت پر می‌کرد و به کودکان می‌داد تا در بهشت به طفل خود بپیوندد.

کوزَکای براتی در اصل، شبیه گیاهی است خودرو که در نوروز گل‌هایی زیبا می‌دهد و به انگلیسی آن ‌را کاهوی وحشی wild lettus می‌خوانند(صفحه ۲۰۶ انسیکلوپدیا).

 

مَهوَه از ماهی هَشِنَه یا مُتِه «مُتو» تهیه می‌شود. (صفحه ۵۵-۲۵۴ انسیکلوپدیا، لارستانیکا). ماهی هَشِنَه anchovy، ساردین نیست، کوچک‌تر می‌باشد و نمک‌زده آن‌ در کنسرو، نمک خود‌را حفظ می‌کند و از ساردین بهتر و مفیدتر می‌باشد. مَهوَه به‌خاطر ماهی هَشِنَه، مملو از ید می‌باشد که عنصر اصلی هورمون تیروئید می‌باشد و به‌ خاطر خوردن روزانه مَهوَه، بیماری کمبود هورمون تیروئید مثل گواتر در جنوب فارس بسیار نادر است و‌ زنان آبستن که مَهوَه صرف می‌کنند، نوزادشان دچار عقب‌افتادگی فکری نمی‌گردند.

یکی دیگر از چاشنی‌های اوز، «کَلیَه‌سارِه» می‌باشد که از ماهی هَشِنَه تهیه می‌گردد، از قلم افتاده است. عجیب است که همسر من که از فامیل ایرلندی آمریکایی می‌باشد، مَهوَه را بیشتر از من دوست دارد.

در جنوب، بعضی از سمبوسه ها، به‌عوض گوشت، در آن شکر می‌گذارند که در این متن، از قلم افتاده است.( سمبوسه شکری یا شیرین ) 

مَهوَه، چاشنی مردم جنوب بوده و می‌باشد و بسیاری از بخش‌ها و شهرهای لارستان که از فارس جدا شدند و به هرمزگان پیوستند، هنوز ناشتایی خود با نان مَهوَه‌ای صرف می‌کنند.

 

از خدا خواهیم توفیق ادب

 

*پزشک اوزی ساکن آمریکا 

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان پارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

آخرین نظرات
  • سلام یکی از برادران افغانستانی می گفت ما مستاجر آقای محمودی جنب منزشان بودیم ایشان خودشان ما را به مدرسه می رساند و برای ما لوازم تحریر تهیه می کرد یکی از دوستانم تعریف م...
    در مطلب: تجلیل از محمد محمودی توسط بنیاد نیکوکاران امیدآفرین
  • با سپاس فراوان برای موافقت ایشان! نمی دانستم برای چنین نشست هایی هم نیاز به مجوز هست......
    سعیدسیفایی در مطلب: با موافقت فرماندار شیراز، نشست های دوره ای اوزی های ساکن شیراز، بار دیگر برگزار می شود.
  • با عرض سلام وتشکر از همشهریان عزیزی که زحمت کشیدن وقت گذاشتن برای پیشرفت شهر اوز وابادانی آن ممنون وسپاسگزاریم امیدوارم که همیشه در امر خیر موفق وسربلند باشیدخداوند یارو...
    در مطلب: با موافقت فرماندار شیراز، نشست های دوره ای اوزی های ساکن شیراز، بار دیگر برگزار می شود.
  • با سپاس از خانم دکتر اسدی مسول بومی شهرستان که با عشق. وعلاقه به افراد نیازمند کمک میکنند. اینشالله موفق باشند. که مایه افتخار هستند جمعی از بانوان همشهری در اوز...
    سپاس از خانم دکتر اسدی در مطلب: مصاحبه اختصاصی با دکتر فاطمه اسدی رئیس اداره بهزیستی شهرستان اوز
  • اقای بازرگانی فردا چهار شنبه بین ساعت ۹ تا ۱۰ ریس علوم پزشکی. لار با تلفن (سامد ۱۱۱) به سوالات مردم درباره بهداشت. ودرمان. وبیمارستان های منطقه. پاسخ میدهند لارم است جناب...
    قابل توجه. مهندس شریف بازرگانی در مطلب: گرایش ها «ترندها»، موج های بی پایان دنیای امروز
  • خدابیامرزدش روحش شاد...
    در مطلب: عکس خاندان محمودیان در سال ۱۳۲۱ و یادی از مرحوم ابراهیم محمودیان آموزگار کوشای اوزی
  • گراش چندین سال است که بیمارستان خودرا به قطب درمان جنوب تبدیل کرده اما اوز نتوانسته آنچه را که داشته حداقل حفظ کند جای بسی تاسف است ....
    در مطلب: برگزاری جلسه ای تخصصی،جهت بررسی مسائل درمانی و بهداشتی شهرستان اوز
  • هیات امنای بیمارستان اوز چرا بفکر رونق بیمارستان و ویزیت هرچه بیشتر بیماران با دکترهای فوق تخصص و متخصص نیستند . با این حجم از کمک خیرین باز هم باید دچار کمبود باشند....
    در مطلب: برگزاری جلسه ای تخصصی،جهت بررسی مسائل درمانی و بهداشتی شهرستان اوز
  • بیمارستان اوز چه زیر نظر. لارستان ویا فارس باشد تفاوتی ندارد مهم مطالبه گری مردم ومسولان. در اوز. است که باید برای تجهیزات ان. اقدام نمایند وبصورت مستمر برای ایجاد بخشهای...
    مشکل بیمارستان اوز چیست ؟؟؟ در مطلب: برگزاری جلسه ای تخصصی،جهت بررسی مسائل درمانی و بهداشتی شهرستان اوز
  • بیمارستان اوز تا زمانی که دارای بخش icu ( مراقبت ویژه ). وبخش سی تی. اسکن. نباشد رونق نمی گیرد ودرامدی هم. ندارد. باید بفکر راه اندازی. هر دو بخش. مذکور. باشیم. تا بیمارا...
    قابل توجه مسولان ارشد سیاسی. وبهداشتی. اوز در مطلب: برگزاری جلسه ای تخصصی،جهت بررسی مسائل درمانی و بهداشتی شهرستان اوز