اوضاع بندرعباس در حدود صد سال پیش
۱- جمعیت :
گفته می شود بندرعباس اکنون داراى ٢٠٠٠ خانه و کپر است که نسبت خانه ها به کپرها ٣به ٢ است.
در فصل هواى خنک، جمعیت بالغ بر ١٠/٠٠٠ نفر و در تابستان خیلى کمتر است. بیشتر ساکنین، نژاد مخلوطى از ایرانى، بلوچ، عرب و سیاهان است، که به آنها بندرى گفته می شود. قشرهاى پائین آن به زبان عامیانه عباسى حرف می زنند، که مخلوطى از زبانهاى فارسى، بلوچى، عربى و سواحلى است.
عباسى ها به ندرت راستگویى و نوع دوستى را رعایت می کنند.
رژیم غذایى ماهى و خرما تنها چیزى ست که با آن سد جوع می کنند و هنگامى که آن را به دست آوردند، تنبلى و بیحالى آنها را از کار کردن، باز می دارد. این روحیه خونسردى در میان قشر کارگر، تجارت و کسب و کار را به اندازه زیادى مختل می سازد و تا حدودى این گفته مردم محلى را تأیید می کند، که هر کار و پروژه اى که در بندرعباس شروع می شود، هیچوقت به پایان نمی رسد.
مردم به غیر از تجار و مغازه داران که بیشترشان مهاجرند، ملوان، ماهیگیر و کارگرند که در فصل برداشت خرما، به کشاورزى می پردازند.
مهاجرین که سرزندگى شهر بیشتر به آنان وابسته است، شامل ایرانیان:
لارى ۵٠٠ نفر
اوزى ٣٠٠ نفر
بستکى ١۵٠ نفر
و خارجى:
هندو ۶۶ نفر
خوجه (اسماعیلیه)۶٧ نفر
عرب ۵٠ نفر
هندوها بدون خانواده اند ولى نصف جمعیت خوجه ها، زن و بچه اند. جمعیت شیعه ها دوبرابر سنى ها است . حدود ٣٠٠ تا۴٠٠ مرد سلاح دارند که بیشترشان لارى و اوزى اند.
۲- تجارت و داد وستد در بندرعباس
تجارت محلى با شمیل در اطراف شهر، ناچیز است و بازار شهر که شامل ٢٠٠ مغازه می باشد، تا حدودى انواع کالاها را عرضه می کند. هیچ کارخانه اى وجود ندارد و عملا کارگر حرفه اى کمیاب است.
گرچه اهمیت بندرعباس به عنوان بندر جنوب ایران به خاطر پیشرفت بوشهر و توسعه راه شیراز به داخله ایران، محو شده، ولى صادرات و واردات شهر هنوز قابل ملاحظه است.
کرمان و حتى یزد و تا حدودى سیستان و خراسان در شعاع تجارت بندر قرار دارند.
در سال هاى ١٩٠۴_١٩٠٣، میانگین صادرات، بالغ بر ١٣٠/٠٠٠لیره استرلینگ شده که بیشتر از نصف آن با هند بوده، در مرتبه دوم، بریتانیا قرار دارد.
صادرات عمده در هفت سال منتهى به ١٩٠۶ ،سالیانه این میزان بوده:
خشکبار ۶٠٠/٠٠٠ روپیه
تریاک ٣٠٠/٠٠٠ روپیه
پشم ١۵٠/٠٠٠ روپیه
عطاریجات ١۵٠/٠٠٠روپیه
سقز ١٣٠/٠٠٠ روپیه
قالى١٢۵/٠٠٠روپیه
به جز تریاک که به چین صادر شده، اقلام دیگر به هند صادر می شود.
واردات در سالهاى ١٩٠۴_١٩٠٣ بالغ بر ٣٩٠/٠٠٠لیره استرلینگ شده که از آن، کالاهایى به ارزش ١۶٠/٠٠٠ از هند و ١٢۵/٠٠٠لیره از بریتانیا وارد شده است.
واردات عمده در سالهاى ١٩٠۶-١٨٩٩ سالیانه این میزان بوده:
منسوجات ١/۴۵٠/٠٠٠٠ روپیه
چاى ١/٣٧۵/٠٠٠روپیه
ریسمان٩۵٠/٠٠٠روپیه
شکر۶۵٠/٠٠٠روپیه
حبوبات و جو و گندم٢٠٠/٠٠٠روپیه
ادویه١٠٠/٠٠٠ روپیه
به جز منسوجات که از بریتانیا وارد شده و شکر که از فرانسه است،کالاهاى دیگر همه از هند وارد شده اند.
قاچاق قابل ملاحظه سلاح که قبلا در بندر انجام می گرفت، حالا یا از بین رفته که به خاطر نظارت و کنترل گمرک ایران است، یا از طریق دیگرى صورت می گیرد.
حواله و برات بر سر بمبئى و کراچى در شهر در دسترس است.
۳- کشتیرانى و ارتباط با خارج
کشتى و قایقهاى محلى: بغله ٣ فروند١٢۵٠ تن غنچاه٣ فروند ٣٧۶ تن
زورق ٢۵عدد٢۵٠ تن
ماشوه ١۵ عدد٨٠ تن جالبوت ١٠ عدد
حورى ۵٠ عدد
جاشوها ۵٠٠ نفر
جدا از وسایل نقلیه دریایى محلى و دیگربنادر، بندرعباس با بنادر ماوراء البحر به وسیله خطوط کشتیرانى اروپایى متصل است.
در سالهاى ١٩٠۶-١٩٠۵ ، ١۵٨کشتى با تناژ ٢۴١/٠٠٠ تن وارد بندر شده اند که به غیر از هشت کشتى، باقیمانده زیر پرچم بریتانیا بوده اند.
۴-حمل و نقل
حیوانات باربر در شهر کم است، تنها ١٠ اسب و ٣۵٠خر متعلق به اهالى است، شهر براى حمل و نقل به ناحیه شمیل وابسته است.بین نوامبر و آوریل (آبان تا اردیبهشت) تعداد زیادى افغان با شتر وارد شهر میشوند، در این مدت تعداد شترها بالغ بر ٢٠٠٠نفر می شود.
بندرعباس با خط تلگراف به جزیره هنگام وصل است.
بر گرفته از کتاب : خلیج فارس گوردون لوریمر
ارسال مطلب توسط : ابراهیم حاج عبدالله و خدیجه (پرنیان) محمودیان
نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است
